Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να έχει διάφορες αιτίες – από ορμονικές ανισορροπίες, βιολογικά – ανατομικά προβλήματα καθώς και βαθύτερα ψυχολογικά αίτια ή τρόπο διαβίωσης. Επιπλέον, το επίπεδο γονιμότητας αντικατοπτρίζει τη “συνολική” υγεία ενός άνδρα.

Πότε πρέπει ένας άνδρας να αρχίσει να ανησυχεί

Οι άνδρες που ζουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής έχουν περισσότερες πιθανότητες να παράγουν υγιή σπερματοζωάρια. Ένας άνδρας θα πρέπει να ανησυχήσει εφόσον μετά από εξέταση βρεθεί ότι ο αριθμός σπερματοζωαρίων στο σπέρμα του, είναι λιγότερο από 20 εκατομμύρια / ml σπέρματος. Το επίπεδο αυτό ορίζεται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αλλά είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ορισμένοι άνδρες με χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων (ολιγοσπερμία) εξακολουθούν να είναι γόνιμοι, ενώ άλλοι με υψηλότερο μπορεί να αποδειχθούν υπογόνιμοι.

Έτσι, η μέτρηση του σπέρματος δεν είναι εντελώς αξιόπιστη μέθοδος για την εκτίμηση της γονιμότητας. Η Αζωοσπερμία (δεν ανευρίσκονται σπερματοζωάρια) είναι επίσης ένας άλλος πιθανός παράγοντας της ανδρικής υπογονιμότητας. Πιθανές αιτίες χαμηλού αριθμού σπέρματος μπορεί να είναι:

• Η έκθεση σε περιβαλλοντικούς κινδύνους και τις τοξίνες, όπως παρασιτοκτόνα, ο μόλυβδος, το χρώμιο, η ακτινοβολία, οι ραδιενεργές ουσίες, ο υδράργυρος, το βενζόλιο, το βόριο, και βαρέα μέταλλα
• Το κάπνισμα
• Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σε τακτική βάση
• Η παρατεταμένη χρήση μαριχουάνας και άλλων ψυχότροπων ναρκωτικών
• Το σύνδρομο της εργασιομανίας
• Το υπερβολικό άγχος
• Η κακή διατροφή και η αναιμία
• Η ανεπάρκεια της βιταμίνης C και του ψευδαργύρου στη διατροφή
• Πολύ συχνή συνουσία
• Υπερβολικά έντονη άσκηση
• Η θερμότητα, καθώς μπορεί να μειώσει την παραγωγή του σπέρματος (π.χ. όταν κάποιος φοράει συνεχώς πολύ στενά εσώρουχα, οδηγοί φορτηγών, ταξί)

Η αλλαγή αυτών των συνηθειών – συμπεριφορών σε έναν άνδρα μπορεί να βελτιώσει το επίπεδο γονιμότητας και πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψη όταν ένα ζευγάρι προσπαθεί να κάνει ένα παιδί με φυσικό τρόπο ή υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όπως εξωσωματική γονιμοποίηση.

Φυσικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανδρική υπογονιμότητα

Άλλοι φυσικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στη μειωμένη γονιμότητα, είτε παρεμβαίνοντας με τη διαδικασία παραγωγής σπέρματος είτε εμποδίζοντας την ομαλή διέλευση του σπέρματος από τους όρχεις στην έξοδο του πέους. Τα προβλήματα αυτά συνήθως χαρακτηρίζονται από χαμηλό αριθμό σπέρματος ή / και ανώμαλη μορφολογία του σπέρματος και μπορούν να προσδιοριστούν με εξέταση.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:

Μολυσμένο σπέρμα (από ασθένεια)

όπως από παρωτίτιδα (μαγουλάδες), φυματίωση, βρουκέλλωση, γονόρροια, τύφο, γρίπη, ευλογιά, και σύφιλη μπορεί να προκαλέσει ατροφία όρχεων. O χαμηλός αριθμός σπέρματος και η χαμηλή κινητικότητα αυτού τού σπέρματος είναι χαρακτηριστικοί δείκτες αυτής της κατάστασης.

Κιρσοκήλη

είναι η διόγκωση της εσωτερικής σπερματικής φλέβας, που διοχετεύει αίμα από τον όρχη στην κοιλιά (και πίσω στην καρδιά) και συναντάται στο 15% του ανδρικού πληθυσμού και στο 40% των ανδρών με υπογονιμότητα.

Υδροκήλη

δηλαδή παρουσία υπερβολικού υγρό γύρω από τον όρχη

Κατεστραμμένοι αγωγοί σπέρματος

εξ’ αιτίας των οποίων το επτά τοις εκατό των ανδρών δεν μπορεί να μεταφέρει σπερματοζωάρια από τους όρχεις στην έξοδο του πέους τους.

Συστροφή

ένα κοινό πρόβλημα που επηρεάζει τη γονιμότητα και προκαλείται από μια ανωμαλία ενός υποστηρικτικού ιστού, η οποία προκαλεί περιστροφή των όρχεων μέσα στο όσχεο και χαρακτηρίζεται από ακραίο οίδημα.

Παλίνδρομη εκσπερμάτιση

μια σπάνια κατάσταση όταν ορισμένοι άνδρες εκσπερματώνουν προς τα πίσω δηλαδή προς την ουροδόχο κύστη.

Μια εξέταση του ορθού (πρωκτική εξέταση) μπορεί να βοηθήσει στον προσδιορισμό του αν ο αδένας του προστάτη είναι πηγή κάποιας χρόνιας λοίμωξης. Επιπλέον, ένα μικρό ποσοστό της ανδρικής υπογονιμότητας οφείλεται σε ορμονικά προβλήματα. Το ενδοκρινικό σύστημα (υποθαλάμου-υπόφυσης) ρυθμίζει την ακολουθία των ορμονικών γεγονότων που επιτρέπει στους όρχεις να παράγουν σπέρμα και την αποτελεσματική διάθεση αυτού. Οι πιο κοινές ορμονικές διαταραχές είναι:

• Η αυξημένη προλακτίνη, μια ορμόνη που σχετίζεται με θηλάζουσες μητέρες, βρίσκεται στο 10 έως 40 τοις εκατό υπογόνιμων ανδρών.
• Υποθυρεοειδισμός, δηλαδή χαμηλά επίπεδα ορμονών του θυρεοειδούς, που μπορεί να προκαλέσει κακή ποιότητα σπέρματος, κακή λειτουργία των όρχεων και μπορεί να διαταράξει τη λίμπιντο.
• Συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, η οποία συμβαίνει όταν η υπόφυση καταπιέζεται από την αύξηση των επιπέδων των ανδρογόνων στα επινεφρίδια.
• Χαμηλή παραγωγή της υπόφυσης σε ορμόνες LH και FSH, που σημαίνει διακοπή της ωρίμανσης του σπέρματος, προκαλεί την προοδευτική απώλεια των βλαστικών κυττάρων από τους όρχεις και συνεπώς φθίνουσα ποιότητα λειτουργίας στους αγωγούς παρασκευής σπερματοζωαρίων και την παραγωγή τεστοστερόνης (Κύτταρα Leydig).
• Πλήρης δυσλειτουργία της υπόφυσης με συνέπεια τη μείωση της αυξητικής ορμόνης, του θυρεοειδούς-ορμόνη, και των επιπέδων των ορμονών FSH και LH.

Ψυχολογικά και ανατομικά αίτια ανδρικής υπογονιμότητας

Πολλά προβλήματα στην σεξουαλικότητα μπορούν να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα. Τα προβλήματα αυτά, είναι συχνά τόσο ψυχολογικής όσο και ανατομικής φύσεως. Ορισμένες φορές όμως, είναι δύσκολο να διαχωρίσει κανείς την αιτία μιας και το ένα είναι απόρροια του άλλου.

Η στυτική δυσλειτουργία

γνωστή και ως ανικανότητα, είναι μία κατάσταση η οποία επηρεάζει σχεδόν 20 εκατομμύρια ανδρών μόνο στην Αμερική. Η στυτική δυσλειτουργία, μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης αιτίας ή συχνότερα ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων. Στο παρελθόν η επιστήμη θεωρούσε πως είναι αποτέλεσμα ψυχολογικών προβλημάτων, αλλά η νέα έρευνα πλέον δείχνει, ότι το 90 τοις εκατό των περιπτώσεων είναι οργανικής φύσεως. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνδρες που πάσχουν από στυτική δυσλειτουργία, έχουν κάποιο δευτερεύον ψυχολογικό πρόβλημα, που μπορεί να επιδεινώνει την κατάσταση, όπως το θέμα των επιδόσεων, άγχος, ενοχές και κυρίως χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η πρόωρη εκσπερμάτιση

ορίζεται ως η ανικανότητα ελέγχου της εκσπερμάτισης για τουλάχιστον τριάντα δευτερόλεπτα μετά τη διείσδυση. Πρόωρη εκσπερμάτωση μπορεί να μετατραπεί σε πρόβλημα υπογονιμότητας, όταν η εκσπερμάτιση συμβαίνει πριν ο άντρας προλάβει να τοποθετήσει το πέος του πλήρως μέσα στον κόλπο της συντρόφου του.

Η ανικανότητα εκσπερμάτισης

είναι μια σπάνια ψυχολογική κατάσταση, η οποία αποτρέπει τους άνδρες να εκσπερματίσουν κατά τη σεξουαλική επαφή, παρόλο που μπορεί εκσπερματώνουν κανονικά μέσω του αυνανισμού. Η κατάσταση αυτή έχει δείξει ότι μπορεί να βελτιωθεί – θεραπευθεί μετά από θεραπεία σε ειδικούς ψυχολόγους.